Fotosentez ve Solunum

Fatih Akyüz Son güncelleme Eki 22, 2024 1.132 0

Fotosentez olayı ve hızı

Üreticilerin atmosferden aldıkları karbondioksiti, kökleri ile aldıkları su ve ışık yardımı ile birleştirmeleri sonucu, besin (basit şeker – glikoz ve oksijen üretmeleri olayına fotosentez denir.

●Fotosentez, güneş ışığının dışında yapay ışıkta da meydana gelebilir. Bitkiler yeşil ışığın çoğunu yansıttığı için fotosentez hızı en yavaş yeşil ışıkta gerçekleşir.

● Fotosentez, ışık enerjisinin kloroplast içerisindeki klorofil molekülünde kimyasal enerjiye dönüştürülme olayıdır.

● Üreticiler fotosentez olayıyla kendilerinin ve diğer canlıların besin ve oksijen ihtiyacını karşılar.
● Fotosentez hızına ışık rengi, karbondioksit miktarı, su ve mineral, ışık şiddeti ve sıcaklık belli değer aralığında olumlu etki eder.

Bitkilerin fotosentez yaptığını anlamak için iyot çözeltisinden yararlanılır. İyot çözeltisi, nişasta varlığında mor – mavi renk verir.

Solunum

Fotosentez sonucu üretilen besinin oksijen ile yakılarak enerji açığa çıkarılması olayına oksijenli solunum denir.

● Solunum sonucunda canlı için gerekli enerji (ATP) üretilir.
● Oluşturulan ATP’ler hücre ihtiyaç duyduğunda hücre tarafından kullanılabilir enerjiye dönüştürülür.
● Bitkiler, sadece ışıklı ortamda fotosentez yaparken, solunum olayını gece-gündüz kesintisiz olarak yapar.
● Bazı basit canlıların oksijen kullanmadan yaptıkları solunuma oksijensiz solunum denir. Ağır işler yapıldığında insan kas hücrelerinde de oksijensiz solunum sonucu laktik asit birikir.

● Oksijensiz solunum olayı; peynir ve yoğurt, turşu, soya sosu ve sirke üretilmesi ile ekmeğin mayalanması vb. ile günlük hayatımıza girer.

● Oksijensiz solunumda oksijenli solunuma göre çok daha az miktarda enerji açığa çıkar.

Bir erlenmayerin içine şekerli su ve bira mayası konulup, kabın ağzına balon takıldığında (Şekil -1) bir süre sonra balonun şiştiği görülür (Şekil – II). Bunun sebebi
bira mayası içindeki mantarların sudaki şeker ile beslenmeleri sonucunda açığa çıkan karbondioksit gazıdır. Kabın ağzı kapalı olduğundan ortamdaki bira mayası mantarlarının oksijensiz solunum yaptığını söyleyebiliriz.

● Ekmeğin mayalanması sırasında maya mantarları karbondioksit oluştururlar. Oluşan karbondioksit gazı hamuru kabartır.

Besin = Karbondioksit + Enerji + Etil Alkol

Oksijensiz solunumun hayatımızda önemli bir yeri vardır. Sofralarımızdaki peynir, sirke, turşu, yoğurt, ekmek gibi birçok ürün, oksijensiz solunum yapan canlılarla bizlere armağan edilir.

● Sütün mayalanması sırasında karbondioksit oluşturulmadığı için süt kabarmaz.
Besin = Laktik Asit + Enerj