Güneş Sistemi
Konu Anlatımı
1.GÜNEŞ SİSTEMİ:
Güneş’in çevresinde dönüp duran birçok gök cismi vardır. Bu gök cisimleri; gezegenler ve uyduları, asteroitler (gezegenimsi gök cisimleri) ve kuyruklu yıldızlar olarak sınıflandırılabilir. Güneş, gezegenler, gezegenlerin uyduları, asteroitler ve kuyruklu yıldızların oluşturduğu bu sistem Güneş Sistemi olarak adlandırılır.
Güneş Sistemindeki Gezegenler:
Gezegenler, bir yıldızın etrafında belirli bir yörüngede dolanan gök cisimleridir. Güneş sisteminde sekiz gezegen bulunmaktadır. Bu gezegenlerin yapıları, büyüklükleri, Güneş’e olan uzaklıkları ve Güneş etrafındaki dönme süreleri birbirinden farklıdır.
* Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün’dür. (Plüton cüce gezegen sınıfındadır.)
(Meraklı Vedat Dünkü Maçta Jaleye Sordu Umut Nasıldı ?)
* Gezegenleri büyüklüklerine göre (büyükten küçüğe) sıralaması; Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Dünya, Venüs, Mars, Merkür’ dür. ( Önce dış gezegenler sırası ile sonra Dünya, Dünya’nın ikizi Venüs, Mars ve en küçük Merkür.)
* Gezegenleri yapısal özelliklerine göre iki grupta inceleyebiliriz:
Gezegenler
Güneş’e yakınlıklarına göre gezegenleri sırayla inceleyelim:
1.Merkür:
* Güneş’e en yakın gezegendir.
* Güneş’e çok yakın olmasından ve kendi etrafında çok yavaş dönmesinden dolayı
gecesi ve gündüzü arasında sıcaklık farkı çok fazladır.
* Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
* Uydusu ve halkası yoktur.
* Yüzeyi kraterlerle kaplıdır.
* Dünya, Merkür’den 3 kat büyüktür.
* Yüzey sıcaklığı -170 ˚C ve 350 ˚C arasındadır.
* Kütlesi Dünya’nın kütlesinin yaklaşık yirmide biri kadardır. Atmosferi yoktur.
2.Venüs:
* Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
* Büyüklük bakımından altıncı sırada yer alır.
* Uydusu ve halkası yoktur.
* Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünde gözlemlenebilen en parlak gök cismi
Venüs’tür. Gece ilk parlayan, sabah son sönen Venüs, yıldız gibi algılandığından
halk arasında Çoban Yıldızı olarak da bilinir.
* Kalın atmosfer tabakasıyla kaplıdır. Dünya’ya en yakın gezegen olmasına rağmen,
yüzey yapısı kalın atmosferinden dolayı Dünya’dan gözlemlenememektedir.
Yapısındaki karbon gazları nedeniyle yüzeyi oldukça sıcaktır.
* Venüs’ün dönüş yönü diğer gezegenlerden farklı olarak doğudan batıya
dönmektedir.
* Dünya’nın ikizidir. (Yaklaşık Dünya ile aynı büyüklüktedir.)
3.Dünya:
* Güneş’e yakın üçüncü gezegendir. Büyüklük bakımından beşinci sırada yer alır.
* Üzerinde yaşam olan tek doğal gök cismidir. Dünya’nın tek doğal uydusu, Ay’dır.
* Yüzeyinin yaklaşık % 70’i sularla, % 30’u da karalarla kaplıdır.
* Çevresini sarmalayan bir atmosfer vardır.
* Halkası yoktur.
* Mavi gezegen olarak bilinir.
4.Mars:
* Güneş sistemindeki gezegenler içinde; Güneş’e yakınlıkta dördüncü sırada,
büyüklük bakımından yedinci sırada yer alır.
* Dünya ile Jüpiter arasında yer alan Mars’ın (Merih) yüzeyi kırmızımsı bir
görünüşe sahiptir. Bu nedenle “Kızıl Gezegen” olarak da bilinir.
* 2 doğal uydusu vardır.
* Mars’ın kütlesi, Dünya’nın kütlesinin onda biri kadardır.
* Gezegenin çevresinde, Dünya atmosferine benzeyen fakat daha seyrek olan bir
atmosfer vardır.
* Yüzeyinde su yoktur ama kutuplarında su bulunabileceği tahmin edilmektedir.
* Mars’ta yaşam olup olmadığı hâlâ araştırılıyor.
* Mars, Dünya’dan çıplak gözle görülebilmektedir.
5.Jüpiter:
* Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
* Güneş’e yakınlıkta beşinci sırada yer alır.
* Bugüne kadar 79 doğal uydusu keşfedilmiştir. Jüpiter’in en büyük dört uydusunu,
kendi yaptığı basit teleskopla 1610 yılında ilk gözlemleyen, Galileo Galilei olmuştur.
* Jüpiter, çıplak gözle gözlenebilmektedir.
* Güneş sisteminin en büyük gezegenidir. (Dev gezegen olarak bilinir.)
* Kırmızı büyük lekeleri vardır.
* Etrafında halkası vardır.
* En büyük uydusu Ganimet” tir.
* Jüpiter, Dünya’dan 11 kat büyüktür
6.Satürn:
* Güneş sisteminin Güneş’ten uzaklık sırasına göre altıncı gezegeni
Satürn’dür.
* Büyüklük açısından Jüpiter’den sonra ikinci sırada gelir.
* Çıplak gözle izlenebilen beş gezegenden biridir.
* Kalın ve karmaşık bir atmosfer tabakası ile çevrilidir.
* Halkaları oldukça dikkat çekicidir.
* Yakın zamanlarda belirlenenlerle birlikte 62 uydusu vardır.
* En büyük uydusu Titan ‘dır.
* Satürn, Dünya’dan 10 kat büyüktür.
7.Uranüs:
* Güneş sisteminde, Güneş’e uzaklıkta yedinci, büyüklük açısından üçüncü sırada yer
alır.
* Dönüşü yan yatmış bir varile benzetilebilir.
* 27 uydusu vardır.
* Çevresinde ince bir halkası vardır.
* Yüzey sıcaklığı -197˚C’dir.
* Dönüş şekli yuvarlanan varil gibidir.
* Zehirli gazlardan oluşan atmosferi vardır.
* Uranüs, Dünya’dan 4 kat büyüktür.
8.Neptün:
* Neptün, Güneş’e en uzak gezegendir.
* Büyüklük açısından dördüncü sırada yer alır.
* Çok uzakta bulunduğu için Dünya’dan çıplak gözle görülmez.
* Neptün, Uranüs’ün ikizi olarak bilinir.
* Bugüne kadar 13 uydusu gözlemlenebilmiştir.
* Teleskopla bakıldığında küçük, yeşilimsi, yuvarlak bir cisim olarak görünür.
* Güneş sisteminin en uzak ve en soğuk gezegenidir.
* Atmosferi zehirlidir.
* Neptün, Dünya’dan 4 kat büyüktür.
Meteorlar - Gök Taşları
* Uzayda meteorit adı verilen gök cisimleri de bulunur.
* Boyutları yıldızlarla ve gezegenlerle karşılaştırılamayacak kadar küçük olan uzaydaki katı cisimler, Dünya atmosferine girdiklerinde meteor olarak adlandırılır.
* Atmosfere yüksek hızla giren meteorların atmosferi oluşturan maddelere sürtünmesi sonucunda ortaya çıkan yüksek ısı nedeniyle yanmaya başlamaları, akkor hâle gelip çevrelerine ışık saçmaları söz konusu olur. Bu doğa olayı, aslında yıldızlarla ilgisi olmadığı hâlde halk arasında akan yıldız veya yıldız kayması olarak bilinir. Meteor, daha sonra atmosferde yüksek ısı nedeniyle gaz hâline geçerek görünmez olur ya da meteorun yanma sonucu kalan parçası yeryüzüne düşer .
* Dünya atmosferine girerek yeryüzüne ulaşabilen meteorlara gök taşı denir.
Meteorlar düştükleri yerde ciddi hasarlara yol açabilir ve büyük çukurlar oluşturabilir.
Dünya yüzeyi üzerinde oluşan bu çukurlara, gök taşı çukuru adı verilir.
* Bilim insanları yeryüzünde araştırmalar yaparak gök taşı çukurlarını, kayaç ve metal gök taşlarını inceleyerek gök taşlarının yapısı hakkında bilgi toplarlar.
Asteroitler (Gezegenimsi Gök Cisimleri):
* Güneş sisteminin oluşumundan arta kalan büyük kaya ve metal parçaları asteroit kuşağını oluşturur. Asteroit kuşağı, Mars ile Jüpiter gezegenleri arasında yer alır ve iç gezegenlerle dış gezegenler arasındaki sınırı oluşturur.
* Asteroit kuşağındaki gök cisimleri Güneş çevresinde dolandıkları için “gezegenimsi gök cisimleri” veya “küçük gezegenler” olarak adlandırılır. Ancak bunlar gezegenler gibi küresel değildir.
* Asteroitlerin çoğu düzgün olmayan bir şekle sahiptir ve yüzeylerinde çarpışmaların yol açtığı kraterler vardır. Büyüklükleri 1,5 km’den 960 km’ye kadar değişebilir.
* Bazı asteroitlerin doğal uydusu vardır
MİLYONER YARIŞMASI
Oyna-Ekle
KADER KISMET
Sınıf İçin Yarışma Oyna-Ekle
BÜYÜK RİSK
Sınıf İçin Yarışma Oyna-Ekle
ONLİNE DENEME
Her Sınıf ve Üniteye Ait Türkiye Sıralamalı