Güneş Sistemi ve Ötesi

Fatih Akyüz Son güncelleme Eki 22, 2024 3.752 0

TEKNOLOJİ VE UZAY ARAŞTIRMALARI

* Gök cisimlerinin uzaydaki durumlarını ve hareketlerini inceleyen bilim dalına gök bilimi denir.

* Bu alanda çalışan kişilere gök bilimci (astronom) adı verilir.

Not: Astronomi ile astroloji birbirine karıştırılmamalıdır. Astronomi bilim iken astroloji bilim değildir.
Astroloji ile uğraşanlara astrolog denir. Astrologlar yıldızların konumlarına göre geleceği tahmin etmeye çalışırlar.

* Gök bilimcilerin çalışma alanları uzaydır. Uzay, Dünya atmosferinin dışında gök cisimlerini içine alan sonsuz boşluğa denir.

* Çeşitli araçlarla uzaya çıkılmasını sağlayan, uzayda yapılan araştırma sonuçlarını Dünya’ya ulaştıran teknolojilere uzay teknolojisi adı verilir. Roketler, uydular, uzay sondaları ve uzay istasyonları uzay araştırmalarına büyük katkı sağlayan teknolojik ürünlerdir.

Uzay Teknolojileri

Uzay Teknolojileri:

1. Roketler:

* Bir uzay aracını atmosferin dışına taşımak için kullanılmaktadır.

* İlk olarak Sovyetler Birliği tarafından uzaya gönderilmiştir.

* Yüksek hıza sahip olan roketler, askerî amaçla da kullanılmaktadır. Uzay araştırmaları için üretilen bu teknolojiler savunma sanayisine de katkı sağlamıştır.

2.Uzay Mekikleri:

* Roketler gibi hızla yükselebilen, uçaklar gibi manevralar yapabilen ve tekrar yere inebilen uzay araçlarıdır.

* Gök biliminin yeniden kullanılabilen ilk araçlarıdır.

* NASA tarafından üretilen Challenger adlı uzay mekiği ile uzaya insan çıkarılmış ve ilk uzay yürüyüşü gerçekleştirilmiştir.

3.Uzay Sondaları:

* Bir gezegeni veya bir gök cismini incelemek için gönderilen araçlardır.

* Bu araçların gönderildiği gök cisminin yakınında uçma, yörüngesinde dolaşma veya üzerine inme gibi görevleri vardır.

4.Yapay Uydu:

* Uzaya gönderilen, Dünya’nın veya başka bir gezegenin yörüngesine yerleştirilen uzay aracıdır.

* İletişim, haberleşme, hava durumu tahmini, televizyon yayını, GPS (Küresel Konumlama Sistemi) gibi pek çok alanda hizmet vermektedir.

Türkiye'nin Uzaya Gönderdiği Uydular:

Türkiye’nin uzayda 3 haberleşme uydusu, 3 gözlem ve keşif uydusu olmak üzere 6 tane aktif uydusu bulunmaktadır.

5.Uzay İstasyonları:

* İnsanların uzayda çalışmasını ve ihtiyaçlarını gidermesini sağlayan dev yapay uydulardır.

* Son teknolojiyle geliştirilmiş olan bu istasyonlar, astronotların hem yaşayabilecekleri hem de deneyler yapabilecekleri bir ortam olarak hazırlanmıştır.

* 1998 yılında 16 ülke tarafından inşa edilen “Uluslararası Uzay İstasyonu” görevine devam etmektedir. Uzay istasyonları sayesinde uzay araştırmaları daha kolay yapılabilmektedir.

Uzay Araştırmalarının Günlük Yaşama Etkisi:

MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) cihazları,
Navigasyon cihazlarına,
Teflondan yapılan tencere ve tavalar,
Hassas termometreler,
Cep telefonları,
LCD televizyonlar,
Kurşungeçirmez yelekler,
İtfaiyecilerin kullandıkları alev almayan kıyafetler,
Tükenmez kalemler,
Bebek bezi ve bebek mamaları uzay,
Su arıtma cihazları,
Alüminyum folyo,
Streç film,
Duman detektörü,
Kalp pili,
Diş teli,
Yapay kol ve bacaklar,
Yapay kalp pompası,

İtfaiyeci tüpü, …vb. araştırmaları sonucu günlük hayatımıza girmiş ürünler ve araçlardır.

Uzay Kirliliği

* Dünya’nın çevresinde değişik yörüngelerde dönen ve artık herhangi bir işlevi olmayan insan yapımı cisimlerin tümü, uzay kirliliği olarak adlandırılır.

* Uzay araçlarının boşalttıkları yakıt tankları, patlayan füzeler ve uzay boşluğuna savrulmuş birçok cisim de uzay kirliliğine neden olmaktadır.

Teleskop Nedir?

* Uzaktaki cisimleri yakındaymış gibi gösteren araçlara teleskop denir.

* Teleskobu ilk icat eden Hans Lippershey ‘dir.(Askeri alanda kullanılmıştır.) Astronomide kullanılabilecek ilk teleskobu icat eden Galileo Galilei‘ dur. Galileo, bu teleskopla Jüpiter’in bazı uydularını ve Güneş üzerindeki bazı lekeleri gözlemleyebilmiştir. Günümüzde gözlemevlerinde kullanılan dev aynalı teleskopların temeli Newton tarafından atılmıştır.

Newton, 1668 yılında aynaların büyütme özelliğinden faydalanarak aynalı teleskobu tasarlamıştır.

* Teleskobun icadıyla bilim insanlarının evren hakkında bilgileri artmıştır. İnsanların evreni anlamaya başlaması teleskobun bulunması ile başlamıştır. Teleskobun icadından önce insanlar çıplak gözleriyle uzayı incelemişlerdir.

Teleskop sayesinde çıplak gözle görülemeyen cisimler görülmüş ve ayrıntılı olarak incelenmiştir.

* Teleskopların optik teleskop, x-ışını teleskop, gama ışını teleskop, kızılötesi teleskop, radyo teleskop gibi çeşitleri vardır. Optik teleskoplar, mercekli, aynalı, hem mercekli hem de aynalı teleskop çeşitleri bulunur.

* Büyük teleskoplar gözlemevlerinde (Rasathanelerde) bulunur.

Not: Hubble uzay teleskobu atmosferin olumsuz etkilerinden etkilenmemesi için uzayda bulunur.

Rasathane (Gözlemevi):

* İçerisinde büyük teleskopların yer aldığı, gök bilimcilerin gözlem yaptığı yerlerdir.

* Bilim insanları düzgün ve net görüntü alabilmek için değişik yerler seçmiştir. Bu seçimleri yaparken özellikle ışık kirliliğine dikkat ederek ışığın fazla ve gereksiz kullanıldığı yerlerden uzak alanlar tercih etmişlerdir. Ayrıca tercihlerini yaparken ortamın nemine, hava olaylarına, deprem kuşaklarına da dikkat etmişlerdir.

* Günümüzde atmosferin ve yerkürenin etkilerinden kurtulmak ve daha iyi görüntü elde etmek için teleskoplar uzaya yerleştirilmektedir.

Bilim İnsanlarının Astronomiye Katkıları:

Ali Kuşçu:
* Matematik ve astronomi alanında çalışmalar yapmıştır.
* Ay’ın ilk haritasını yapmıştır.
* Güneş saati yapmıştır.
* İstanbul’un enlem ve boylamını hesaplamıştır.

* Uluğ Bey ve Ali Kuşçu astronomi ile ilgilenerek gezegenlerin hareketlerini incelemişlerdir.

Takiyüddin:
* İstanbul’da ilk rasathaneyi kurmuştur.

Galileo
* Güneş lekelerini gözlemlemiştir
* Güneş’in döndüğünü keşfetmiştir.
* Jüpiter’in dört uydusunu görmüştür.

Copernicus :
* Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş etrafında döndüğünü söylemiştir.

Kepler:
* Gezegenlerin Güneş etrafında eliptik yörüngede döndüğünü söylemiştir.